η Πόλη των ευεργετών
Σιάτιστα επιβλητική και αγέρωχη, χτισμένη στα 900 μέτρα, η Σιάτιστα είναι μοναδική. Η ιστορία της πλούσια και ελκυστική, παρούσα σε κάθε σου βήμα. Με τα μοναδικά αρχοντικά να μαρτυρούν την ακμή και την προκοπή του 17ου και του 18ου όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στην τέχνη, την καλαισθησία, τα γράμματα και τον πολιτισμό. κωμόπολη του νομού Κοζάνης. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νομού, στις νότιες πλαγιές της κορυφής Βέλλια του Άσκιου (Σινιάτσικου) όρους, πάνω από την κοιλάδα του Αλιάκμονα, 28 χλμ. ΝΔ της πόλης της Κοζάνης. Αποτελεί έδρα του Δήμου Βοΐου.
Οι Σιατιστινοί καμαρώνουνε για τον καθαρό ουρανό, τα γυμνά επιβλητικά βουνά, την παράδοσή στα Γράμματα, την αμπελουργία, την επεξεργασία της γούνας και πάνω απ' όλα για τη φιλοξενία που προσφέρουνε σε όποιον θέλει να τους επισκεφτεί. Δύο δρόμοι οδηγούν στη Σιάτιστα. Ο ένας περνάει μέσα από τη στενή κοιλάδα, που ονομάζεται Μπουγάζι (εθνική οδός Κοζάνης - Ιωαννίνων) και ο άλλος από τη βόρεια μεριά ανάμεσα από τα όρη Σβέρνιστσο και Βέλλια (επαρχιακή οδός Εράτυρας – Σιάτιστας –Νεάπολης).
Η Σιάτιστα είναι από τους τόπους της Ελλάδας που σε όλη τη διάρκεια του χρόνου ζωντανεύουν έθιμα με μακραίωνη ιστορία και τα οποία συναντώνται μόνον εδώ.
«Κλαδαριές»: Στις 23 Δεκεμβρίου η Σιάτιστα γιορτάζει τα «Κόλιαντα». Μεγάλες φωτιές ανάβουν σε όλη την πόλη και δημιουργούν ένα μοναδικό θέαμα για Σιατιστινούς και επισκέπτες, με τη συνοδεία παραδοσιακών σκοπών από ορχήστρες με χάλκινα, σιατιστινό κρασί και πλούσιους μεζέδες.
«Μπουμπουσιάρια»: Το διήμερο 5 και 6 Ιανουαρίου η Σιάτιστα κατακλύζεται από μεταμφιεσμένους. Την παραμονή των Φώτων οι πλατείες και οι δρόμοι γεμίζουν μασκαράδες και ορχήστρες με χάλκινα, ενώ ανήμερα της μεγάλης γιορτής πραγματοποιείται η μεγάλη παρέλαση αρμάτων και μεταμφιεσμένων. Παράλληλα τα καταστήματα της πόλης έλκουν ντόπιους και επισκέπτες στους ρυθμούς του γλεντιού. Δεκαπενταύγουστος: Το έθιμο των καβαλάρηδων προσκυνητών της Παναγιάς συγκεντρώνει κάθε χρόνο πάρα πολλούς επισκέπτες. Έχει τις ρίζες του στα χρόνια της τουρκοκρατίας, όταν η γιορτή της Παναγίας έδινε την ευκαιρία στους σκλαβωμένους κατοίκους της περιοχής να ζήσουν μια μέρα ελευθερίας, καθώς άγραφο προνόμιο είχε φαίνεται δοθεί από τους Τούρκους. Σήμερα το έθιμο διατηρείται αναλλοίωτο από τη φθορά του χρόνου και αναβιώνει κάθε χρόνο με τον ίδιο ζήλο, το ίδιο κέφι, την ίδια πίστη στην παράδοση. Πάνω στα καταστόλιστα άλογά τους (που ξεπερνούν τα τριακόσια!) οι Σιατιστινοί το πρωί της 15ης Αυγούστου πηγαίνουν για προσκύνημα στο Μοναστήρι της Παναγιάς, στο Μικρόκαστρο. Επιστρέφουν το μεσημέρι και τους υποδέχεται όλος ο κόσμος καθώς παρελαύνουν. Ακολουθεί γλέντι και χορός σε πλατείες, καταστήματα ή σπίτια μέχρι το πρωί.
Το κλίμα της Σιάτιστας είναι μεσογειακό, υγιεινό και ξηρό, γιατί το έδαφος έχει αρκετή κλίση που επιτρέπει τα νερά της βροχής να στραγγίζουν. Ο αέρας είναι καθαρός και η ομίχλη σπάνια, γιατί πνέουν ισχυρά ρεύματα αέρα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Το έδαφός της είναι αργιλοασβεστώδες και αργιλοαμμώδες που ευνοεί την ανάπτυξη των αμπελιών.
Όλα σχεδόν τα αρχοντικά είναι οικοδομημένα πάνω στο ίδιο περίπου σχέδιο και με την ίδια διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων. Εξωτερικά πρόκειται για διώροφα σπίτια, που επιβάλλονται με τον όγκο τους, τους ψηλούς, πέτρινους κι απόρθητους τοίχους της αυλής και τις πολεμίστρες που ανοίγονται σε διάφορα σημεία για την προστασία τους από τις αλβανικές επιδρομές. Εκείνο που χαρακτηρίζει το εσωτερικό τους είναι οι άνετοι και πλούσια διακοσμημένοι χώροι οι οποίοι χαρακτηρίζονται από αυτοτέλεια, αλλά διατηρείται και η εσωτερική επικοινωνία μεταξύ τους, με την ύπαρξη ενός πυρήνα, γύρω από τον οποίο γίνεται η διάταξη των χώρων.
Η Σιάτιστα ανέδειξε πολλούς και μεγάλους ευεργέτες, οι οποίοι έκτισαν σχολεία, εκκλησίες, το διοικητήριο, το ξενοδοχείο, το Κέντρο Υγείας και άφησαν κληροδοτήματα προσφέροντας ολόκληρες περιουσίες για την εξυπηρέτηση του κοινωνικού συνόλου.
Στην πόλη δραστηριοποιούνται πολλοί πολιτιστικοί και άλλοι σύλλογοι, ενώ ο Μορφωτικός Σύλλογος “Μαρκίδαι Πούλιου” εκδίδει τοπικό δημοσιογραφικό φύλλο με τον τίτλο “Εφημερίς”. Λειτουργούν επίσης Παλαιοντολογική Συλλογή, βοτανικό μουσείο, έκθεση φωτογραφιών κ.ά.
